Có lẽ cho đến bây giờ ai ai cũng không thể nào quên được hình ảnh ngày khai trường trong tác phẩm Tôi đi học của Cố nhà văn lão thành Thanh Tịnh… Hình ảnh mùa thu, ngày khai trường, cậu bé khép nép ấp úng sau lưng mẹ, con đường làng quen thuộc nhưng sao mà lạ, ông đốc, người thầy, phấn trắng và bảng đen, người nhà và bè bạn, sân trường đầy nắng gió, gió se lạnh của mùa thu… tất cả những hình ảnh và dư âm đã quyện lại trong một khoảnh khắc của ký ức những ngày xưa khi mới bước vào sân trường…
Và cũng có lẽ ai ai cũng thế khi bước vào tuổi bóng xế… ắt hẵn cũng đều dành riêng cho mình một chút nào đó về hoài ức của một thời trong sân trường cũ, ghi lại trong đó những chút khoảnh khắc của cuộc đời, để hình ảnh ngày xưa cứ mãi quyện tròn theo những thước phim nhung nhớ
Cuốn lưu bút hôm nào, giờ đây cũng đã úa màu theo năm tháng, cứ giở lần những trang giấy, hình như nó cũng muốn chực chờ để rời ra khỏi gáy sách… lại cũng màu vàng úa, màu vàng như những lá mùa thu còn rãi rác khắp sân trường của những năm nào qua đi không một lời tiễn biệt, rồi cũng thế thôi… nhẫm tính lại thời gian – 41 năm – bốn mươi mốt mùa thu bao gồm cả một đời người với những gánh nặng vô thường khép kín… từng trang rồi từng tên; trong đó có đứa hôm nay còn lại, có đứa đang nơi miền viễn xứ, có đứa nằm xuống, có đứa dang dở cho những cuộc tình và còn ôm những mối sầu vô vọng của kiếp nghìn năm… Cũng có đứa còn mãi lang thang đây đó… Ôi ! tất cả cũng từ những mùa thu của những ngày xưa, có lẽ cũng từ những xác tàn hoa phượng đỏ, từ những cánh lá rơi… rơi hoài về những miền vô thường trong cõi sống
Mùa thu đến với những tiếng trống ngày khai trường, rộn rịp với những tiếng cười nói của bạn bè thân quen, trên những hành lang lớp học, những ánh nắng mai như chiếu rọi cả vào một tương lai ngày mai, tưởng chừng như một ngày hè tan đi với những cánh hoa trôi, để còn lại sân trường ngày ấy với ánh nắng sớm mùa thu như sẽ thay đi một kiếp áo choàng mới mẻ, từng cơn gió nhè nhẹ như đã tiễn đưa những ngày hè oi ả… sân trường ngày ấy sẽ khác hẵn với cảnh sân trường những ngày hè ly biệt, và sẽ đầy dẫy những dòng lưu ký để rồi sẽ hẹn gặp lại – nhưng cũng có kẻ đã một lần từ dạo ấy ra đi trong nắng hạ và sẽ không bao giờ trở lại nữa nơi chốn cũ… Niềm nhớ nhung và dạt dào trong ai khi mùa thu sau lại đến để rồi thấy thiếu vắng đi những bóng hình…
Cố nhà văn lão thành Thanh Tịnh của những ngày xưa hàng trăm năm cũng với mùa thu nơi làng quê Mỹ Lý với những ánh mắt rụt rè, của những sự khép nép và của những nỗi lo sợ… nhưng mùa thu của ngày khai trường năm nào – vẫn hình bóng những thầy cô, bạn bè thân quen, cũng với tiếng trống trường giục giã, cũng còn với những tiếng cười, những câu chuyện trò, nhưng “người xưa đâu tá” – để còn lại một số người cứ mãi còn tiếc nuối ngẫn ngơ. Có lẽ tà áo của những ngày xưa kia hầu như chưa thể phai mờ đi được trong mỗi con người, khi mùa thu lại đến với những tiếng trống trường vang lên, tiếng cười rộn rã của bạn bè, tiếng nói của thầy cô, đường phố vẫn cứ nhộn nhịp nhưng chưa có ánh nắng trong gió mùa thu se lạnh… để đứng trên đó trong tiếng gió xạc xào nhớ về ai đã vội ra đi từ khi mùa phượng nở; và hôm nay trời đã sang thu nhưng không thấy trở về.
Thế rồi những mùa thu cũng lần lượt qua đi, để lại trong ai với những hoài bão và tiếc nuối, những ước mơ và thành đạt, để rồi ngày hôm nay ngồi nhớ lại cho hình bóng mình với một thời đã qua…Hình như vẫn chưa trọn vẹn một kiếp nhân sinh cứ mãi bôn ba và đày đọa, cứ mãi phong trần và khổ ải; thì cũng vẫn còn có những mùa thu đi qua, vẫn còn có những chiếc lá rơi, vẫn còn có những hoài bão còn lại, trong những cơn lốc gió cuốn, Những mùa thu đi qua như một chuyến tàu định mệnh, để lại những hình ảnh sân trường còn đầy xác hoa tơi tả, đầy những chiếc lá rơi, những hàng ghế đá cứ mãi lặng buồn, và bóng hình ai đó vẫn cứ mãi chập chờn trong những cơn gió mùa thu…. Đến đây, có lẽ chính tôi cũng xin được mượn lại một đoạn trong chính bài viết cảm xúc của mình viết về cái ngày một thưở vàng son ấy để kết thúc cho những dòng cảm của mình về mùa thu trong những hoài niệm mãi nhớ:
. . . . . Một mùa khai trường nữa lại về - lòng tôi lại nao nao và lâng lâng với nhiều nỗi xuyến xao, nhưng thầy xưa ngày đó đã “đi rồi” – thầy đi vào miền thiên viễn nghìn trùng rồi… một lớp người đã hoàn tất và xong xuôi, còn chúng tôi, biết bao kẻ đã nối gót theo thầy, có bao kẻ còn mãi phong ba… mùa hội ngộ lại về, sân trường vẫn đầy nắng, xác phượng ngày qua cũng đã khô héo và mòn mỏi, nắng mùa thu dịu êm trong cái se lạnh ban mai của sân trường quê nhà lại chợt đến… biết bao con người, biết bao tâm hồn… nhưng chính tôi vẫn luôn nhớ về cho người thầy già của tôi ngày xưa; người thầy đã dạy cho tôi bài học mà bài học ấy cứ mãi ấn tượng cho tôi mãi đến tận hôm nay – và có lẽ sẽ còn mãi muôn kiếp… (Trích đoạn trong bài cảm xúc Tôi đi học – NNH) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tiêu đề: Hoài niệm những mùa thu 
